Schelpdieren

Inhoud:

• PBM in zoute wateren
  • Informatiebehoefte
  • Parameters
  • Meetstrategie
  • Beschikbaarheid data
• ABM in zoute wateren
  • Informatiebehoefte
  • Parameters
  • Meetstrategie
  • Beschikbaarheid data
• ABM in zoete wateren
  • Informatiebehoefte
  • Parameters
  • Meetstrategie
  • Beschikbaarheid data

PBM mossel in zoute wateren

Informatiebehoefte

Passieve biologische monitoring (PBM) van schelpdieren  wordt jaarlijks uitgevoerd volgens de internationale verplichtingen in het kader van OSPAR CEMP ( het Coordinated Environmental Monitoring Programme), KRM en KRW. Het betreft monitoring en evaluatie van de gehaltes van milieukritische stoffen in mosselen (gewone, eetbare of blauwe mossel, Mytilus edulis) voorkomend in de Eems-Dollard en de Westerschelde.

In de afgelopen jaren wordt de blauwe mossel in toenemende mate verdrongen door de Japanse oester, Crassostrea gigas (E ‘giant, Japanese, Pacific or Portuguese oyster’). Bij afwezigheid van de blauwe mossel  kan de Japanse oester als alternatief verzameld worden. De blauwe mossel is de eerste keuze.

Als de blauwe mossel en ook Japanse oester aanwezig zijn zullen éénmalig  beide soorten verzameld worden om de verschillen in de gehalten van de stoffen te kunnen bepalen.

Hieronder wordt de monitoring kort beschreven.

Parameters

De schelpdieren worden na monsterneming geanalyseerd op verschillende chemische componenten:
PCBs,PBDEs,OCP's,HCB, HCBD, PAK's PFC's,Heptachloor, HBCD, organotin, kwik, lood, koper, zink, cadmium, arseen, chroom, nikkel, vet, vocht , as, asvrijdrooggewicht en radiochemie.

Meetstrategie

Jaarlijks worden de mosselen verzameld op twee locaties: de Eems-Dollard en de Westerschelde. Dit gebeurt in de periode eind september tot eind oktober (uiterlijk twee werkdagen voor 1 november). Het laboratorium van Wageningen Marine Research voert de chemische analyses uit onder ISO 17025. De analyses zijn uiterlijk in maart gereed. De rapportage vindt getrapt plaats; eerst de resultaten naar Rijkswaterstaat en voor 1 augustus stuurt Rijkswaterstaat de resultaten (inclusief toetsing aan de KRW) naar ICES toe.

De ligging van de twee bemonsteringslocaties van het Passief Biologisch Meetnet van verontreinigingen in mosselen (bron: Wageningen Marine Research).

Beschikbaarheid data

Data van het Passief Biologisch Meetnet (PBM, voorheen JAMP) van microverontreinigingen in de mossel in de zoute wateren over de periode 1979 t/m heden zijn opgeslagen in DONAR (= de database van Rijkswaterstaat). U kunt deze data downloaden via onderstaande link:

• Microverontreinigingen in de zoutwatermossel van het PBM-meetnet (1979 t/m heden)

De rapporten met data stuurt Rijkswaterstaat ook naar ICES  en zijn daar te downloaden.

ABM mossel in zoute wateren

Informatiebehoefte

De Actieve Biologische Monitoring (ABM) is eveneens een onderdeel van het chemisch meetnet MWTL van Rijkswaterstaat. Het is een verplicht onderdeel voor de Kader Richtlijn Water (KRW) en het hangt samen met het meetnet voor blankvoorn en bot.

Hieronder wordt monitoring kort beschreven.

Parameters

De mosselen worden tegenwoordig na monsterneming geanalyseerd op  PAKs, vet, vocht, as, asvrijdrooggewicht en radiochemie.

In 2017 is het biota programma gewijzigd. De ABM-meetlocaties zijn aangepast, de meetcyclus is veranderd van jaarlijks naar driejaarlijks en in de mosselen worden alleen PAK’s gemeten. Alle overige KRW prioritaire stoffen met biota norm worden gemeten in vis (blankvoorn en bot). Het is wenselijk dat vissen en mosselen voor KRW-biotamonitoring in hetzelfde waterlichamen in hetzelfde jaar worden verzameld.

Meetstrategie

Het betreft tijdsgeïntegreerde monitoring van de gehaltes van milieukritische stoffen in mosselen (gewone, eetbare of blauwe mossel, Mytilus edulis) door het uithangen van de mosselen in de Zeeuwse delta, Noordzee en Waddenzee.

De mosselen worden in de nabijheid van de relatief schone locatie Jacobahaven (in de Oosterschelde) verzameld. Een deel van de mosselen wordt niet uitgehangen maar direct ingevroren voor verdere chemische analyse. De locatie fungeert daarmee als referentielocatie. In het kader van KRW-biotamonitoring worden in de KRW-waterlichamen mosselen uitgehangen voor een periode van zes weken. In alle KRW waterlichamen wordt één keer per drie jaar monitoring uitgevoerd.

Ligging van de uithang locaties voor mosselen van het Actief Biologisch Meetnet zout water (bron: Wageningen Marine Research).

Naast mosselen worden onder dezelfde condities ook Solid Phase Passive Sampling (SPS) uitgehangen. Het betreft tijdsgeïntegreerde monitoring van de gehaltes aan milieukritische stoffen in een kunstmatig substraat  (siliconen sheets).

De meetcyclus is driejaarlijks. De meetperiode is aangegeven in onderstaande tabel:

Beschikbaarheid data

Data van het actief Biologisch Meetnet van microverontreinigingen in de mossel in de zoute wateren over de periode 1979 t/m heden zijn opgeslagen in DONAR (= de database van Rijkswaterstaat). U kunt deze data downloaden via onderstaande link:

• Microverontreinigingen in de zoutwatermossel van het ABM-meetnet (1979 t/m heden)

ABM mossel in zoete wateren

Informatiebehoefte

Ook de Actieve Biologische Monitoring (ABM) van mosselen is onderdeel van het chemisch meetnet MWTL van Rijkswaterstaat. Het is een verplicht onderdeel van de EU Kaderrichtlijn Water (KRW).

Hieronder word monitoring kort beschreven.

Parameters

De mosselen worden na monsterneming geanalyseerd op  PAKs, vet, vocht, as en asvrijdrooggewicht.

In 2017 is het biota programma gewijzigd De ABM-meetlocaties aangepast, de meetcyclus is veranderd van jaarlijks naar driejaarlijks en in de mosselen worden alleen PAK’s gemeten. Alle overige KRW prioritaire stoffen met biota norm worden gemeten in vis (blankvoorn en bot). Het is wenselijk dat vissen en mosselen voor KRW-biotamonitoring in hetzelfde waterlichamen in hetzelfde jaar worden verzameld.

Meetstrategie

Het betreft tijdsgeïntegreerde monitoring van de gehaltes van milieukritische stoffen in de zoetwatermosselen Dreissena rostriformis bugensis (quaggamossel) en incidenteel Dreissena polymorpha (driehoeks- of zebramossel) door het uithangen van de mosselen in zoete oppervlaktewateren.

In het kader van KRW-biotamonitoring worden in de KRW-waterlichamen mosselen uitgehangen voor een periode van zes weken. In alle KRW waterlichamen wordt één keer per drie jaar monitoring uitgevoerd. De uit te hangen mosselen worden jaarlijks verzameld in het IJsselmeer bij de referentielocatie Zeughoek en daarna uitgehangen op diverse locaties, per watersysteem één locatie. In enkele watersystemen is de voorkeur gegeven aan locaties die midden in het meer liggen (IJsselmeer, Ketelmeer).

Ligging meetlocaties van het Actief Biologisch Meetnet (ABM) van zoet water mosselen (bron: Wageningen Marine Research).

Naast mosselen worden onder dezelfde condities ook Solid Phase Passive Sampling (SPS) uitgehangen. Het betreft tijdsgeïntegreerde monitoring van de gehaltes aan milieukritische stoffen in een kunstmatig substraat  (siliconen sheets).

Meetcyclus en meetperiode

De monsterneming volgt vanaf 2017 per locatie een driejaarlijkse cyclus, behalve in het waterlichaam Hollands diep (locatie Bovensluis) die jaarlijks wordt gemeten. Een overzicht van de meetjaren per locatie staan in een aparte tabel. Meetlocaties worden afgestemd met de meetlocaties van de KRW-vismonitoring, zodat in hetzelfde jaar in een KRW-waterlichaam monitoring in vis en mossel wordt uitgevoerd.  De meetperiode is aangegeven in de onderstaande tabel:

Beschikbaarheid data

De data worden opgeslagen door Rijkswaterstaat in de brondatabase DONAR. Een digitale ontsluiting door buitenstaanders is nog niet geregeld. U kunt data opvragen via de Service Desk Data van Rijkswaterstaat.