Duindata voor dynamisch duinbeheer
Onze duinen beschermen ons tegen de Noordzee. Het is belangrijk dat we ze goed onderhouden. Daar kan de juiste informatie goed bij helpen. De duindata die voor Natuurlijk Veilig (en ook het onderzoek dat daaraan voorafging) is verzameld, staat nu op één plek. Want ook voor beheerders is het superrelevant.
Onze duinen zijn essentieel voor waterveiligheid, maar ook een hele belangrijke plek voor biodiversiteit. Daarom kiezen beheerders zoveel mogelijk voor dynamisch duinbeheer, waarbij stuivend zand (weer) de ruimte krijgt. Maar dat de strategie op dynamiek inzet, betekent niet dat er ook altijd dynamiek ontstaat, weet Stéphanie IJff, onderzoeker bij Deltares.
Weten hoe het duin zich gedraagt
‘Dynamiek in duinen is van veel factoren afhankelijk’, vertelt Stéphanie. ‘Het beheer, de manier van suppleren en nog veel meer. Om zeker te weten hoe onze duinen zich gedragen, moeten we dus informatie verzamelen. Daar zijn we in 2009 mee begonnen door hoogtekaarten en luchtfoto’s van de Nederlandse kust te analyseren. Die data is nu openbaar beschikbaar.’
Neemt de dynamiek in de zeereep toe of niet? Wordt het duin groter of juist kleiner? Is het duinbeheer gericht op het stimuleren van de dynamiek of op het vastleggen van zand? Al deze duininfo is in te zien. Dat is interessant voor natuurbeheer, maar zeker ook voor waterschappen en onderzoekers, vindt Stéphanie. ‘Als het aan mij ligt maakt iedereen zo veel mogelijk gebruik van de uitgebreide dataset. Eerder zijn de rapporten al gepubliceerd, maar nu kan ook de data door iedereen toegepast worden.’
Dynamisch beheer binnen de marges
Iemand die de duindata al toepast is Chris Bakker, adjunct-directeur bij It Fryske Gea. ‘We werken op het raakvlak van waterveiligheid en natuurbescherming. Voor duinnatuur is het instuiven van zand een soort verjongingskuur met positieve effecten voor de biodiversiteit. Daarom hanteren wij een strategie waarbij we zoveel mogelijk inzetten op natuurlijke dynamiek.’
‘Vroeger keken we als maatschappij alleen naar veiligheid. Dan werd helm aangeplant of lading zand op het strand gebracht. Tegenwoordig wordt zand onderwater in de vooroever aangebracht en worden fases van aangroei afgewisseld met fases van afbraak, waarin het zand het eiland op stuift. Om zulke dynamiek in je duin toe te laten, moet je wel weten binnen welke marges dat kan. Daar komt die duindata om de hoek kijken.’
In de gegevens ziet Chris waar Rijkswaterstaat heeft gesuppleerd en op welke manier. Hij ziet of duinen veilig genoeg zijn en of er ruimte is om dynamiek toe te passen. Deze informatie neemt hij mee bij het maken van plannen voor natuurontwikkeling in de duinen.
©itfryskegea
Chris Bakker
Voorbereiden op de toekomst
Daarnaast is duindata een goede bron voor onderzoekers. ‘Ik ben voorzitter van het Deskundigenteam Duin en Kust van kennisnetwerk OBN, bij onderzoek vanuit dit team kan de informatie uit duindata goed gebruikt worden. Dergelijk onderzoek biedt de mogelijkheid om te voorspellen wat het duin gaat doen. Als we de duinen vanuit het perspectief natuur èn veiligheid goed begrijpen, kunnen we beter vooruitplannen. En daarop onze strategie aanpassen.’
Door zeespiegelstijging is het zeker in de toekomst nog belangrijker om goed te kunnen voorspellen wat een duin gaat doen. Daarom pleit Chris ervoor om de duindata te blijven updaten. ‘Dynamisch beheer is nog jong. We zijn nog lang niet uitgeleerd. Als we deze filosofie ook toe willen passen met een stijgende zeespiegel, is een goede dataset cruciaal.’