Tweede KIMA congres: prille natuur gedijt boven verwachting

'Toen ik gisteren op Marker Wadden bijna tweehonderd grutto’s in de weer zag, was ik even heel gelukkig.' Tijdens het congres van het Kennis- en Innovatieprogramma Marker Wadden (KIMA) op 18 april blikte Roel Posthoorn (Natuurmonumenten) terug op de toekomstvisie voor Marker Wadden. Deze werd pakweg zeven jaar geleden ontvouwd. 'Het streven om een vogelparadijs te creëren lijkt goed uit te pakken. Dit kan alleen morgen weer anders zijn. Vandaar een programma waarin we volgen wat er met Marker Wadden allemaal in beweging wordt gebracht. Hiervan kunnen we leren.'

Slib als bouwmateriaal

Een van de pijlers van het programma: de vraag in hoeverre met slib, klei en zand eilanden kunnen worden aangelegd. Hier, in Nederland, én elders op de wereld. Henk Nieboer, directeur van EcoShape, schetste het belang van slib als grondstof voor de creatie van meer natuurlijke en klimaatbestendige rivierdelta’s en kustgebieden. Op Marken Wadden moet blijken of het voedingsrijke sediment uit de bodem van het Markermeer, aangevuld met zandige structuren, een fundament kan vormen van een productief ecosysteem.

Slibexperimenten

In de bodem van het Markermeer is een geul gegraven. Het idee van de geul is dat het fijne zwevende slib, dat het huidige meer zo troebel maakt, zich hier verzamelt. De aanvoer van slib in de geul gaat niet zo snel als aanvankelijk gehoopt, gaf Nieboer aan. Het verzamelde slib zou vanuit de geul gewonnen en in de aangelegde bassins worden gepompt. De slibexperimenten in de hiervoor aangelegde bassins zijn daarom anders van opzet geworden. Maar ze beantwoorden nog steeds een aantal belangrijke vragen rond bouwen met slib. Volgens Nieboer heeft de bijzondere dynamiek van kennis ontwikkelen op een werk in uitvoering ook enig aanpassingsvermogen gevergd van zowel onderzoekers als aannemers. 'Ook daarvan leren we.'

Prille natuur

Hoewel de ontluikende moerasvegetatie gelijk wordt opgevreten door grauwe ganzen gaat het op allerlei manieren heel goed met de prille natuur op Marker Wadden, constateerde Liesbeth Bakker (NIOO-KNAW). De productiviteit van het ecosysteem Markermeer is aanzienlijk verbeterd door de komst van natuurlijke gradiënten tussen land en water en de aanleg van diverse habitats ter plekke.

Algen

Volgens Liesbeth valt dit niet alleen uit de aantallen verschillende soorten broedvogels te concluderen. Maar vooral ook uit metingen en monsters van voedingsstoffen in de waterkolom, algen, insecten, vissen en andere soorten die het voedselweb vormen waarvan verschillende vogelpopulaties afhankelijk zijn. In de ondiepere delen komen door vrijgekomen fosfor namelijk verschillende soorten algen tot bloei. Die algen blijken bovendien van hoge kwaliteit. Ze leiden vervolgens tot grote aantallen watervlooien, een belangrijke bron van voedsel voor andere waterdieren. Liesbeth: 'Werkt het nou zoals verwacht? Afgelopen jaar konden we volmondig “ja” zeggen.'

Eén grote proeftuin

Marker Wadden is nadrukkelijk bedoeld als gemeenschappelijke experimenteerruimte. Naast de onderzoekslijnen uitgezet door de partners van het KIMA, zijn verschillende andere projecten gestart. Zo meet en monitort onder meer TU Delft bij Marker Wadden allerlei geofysische parameters in het kader van onderzoek naar de zandige versterking van de Houtribdijk (LakeSIDE). Wageningen University & Research heeft er een meetstation geplaatst met het oog op onderzoek naar verdamping van oppervlaktewater. En Deltares gebruikt Marker Wadden om meer te leren over de interactie van vegetatie en wind op duintransport.

Presentaties
Bekijk de presentaties en verslagen van het KIMA congres.

Onderzoek doen op Marker Wadden?

Wil je meer weten over mogelijkheden en faciliteiten voor onderzoek op Marker Wadden? Neem contact op met KIMA-coördinator Sacha de Rijk.