Verslag KIMA-congres 2021
Het 4e KIMA-congres stond in het teken van reflectie. Niet alleen over wat goed ging de afgelopen jaren, want er was juist veel ruimte om leermomenten op te halen. Dit als belangrijke tussenstap voor het syntheserapport, dat volgend jaar wordt opgeleverd. De deelnemers waren vooral nieuwsgierig naar de onderzoeksresultaten en wat deze vertellen over het toekomstig beheer van Marker Wadden.
In het Paviljoen van Deltares in Delft werden zo’n 100 deelnemers, waarvan een kwart online, bijgepraat over de laatste onderzoeksresultaten van de verschillende thema’s. De zaal was gevuld met een gevarieerd gezelschap van betrokkenen en geïnteresseerden, zoals studenten en vrijwilligers op Marker Wadden.
Dagvoorzitter en programmamanager van KIMA Wiegert Dulfer (Rijkswaterstaat) sprak van een bijzonder jaar en benadrukte het belang om ondanks de pandemie weer samen te kunnen komen. 'We gaan nu alle resultaten bij elkaar leggen en daar een verhaal van maken', zei hij doelend op het syntheserapport dat nu wordt geschreven en het internationale eindcongres dat in 2022 wordt gehouden.
Eilanden van hoop
In haar inleiding benadrukte Katja Portegies, directeur veiligheid en water bij Rijkswaterstaat, het belang van de eilanden en het onderzoeksprogramma. 'Ik zie Marker Wadden als eilanden van hoop. Hier komen natuurbeheer en klimaatadaptatie samen. In KIMA komt fundamenteel en toegepast onderzoek goed samen. Voor mij is dat kennis vergaren op zijn best, want het wordt gelijk toegepast. Deze kennis kunnen we ook exporteren naar de Programmatische Aanpak Grote Wateren.'
'Hier komen natuurbeheer en klimaatadaptatie samen'
In een rondetafelgesprek onder leiding van Sacha de Rijk (Deltares) kwamen de thematrekkers naar voren om in het kort een tussenstand te delen en om eventueel nieuwe onderzoeksvragen op tafel te krijgen. Joep de Leeuw (Wageningen Marine Research) benadrukte als thematrekker van "Ecosysteem van Waarde" hoe snel de natuur sinds de aanleg op gang gekomen is. 'Het was eerst woest en ledig, maar door het voedselrijke slib kwam het leven vrijwel direct op gang.' Stéphanie IJff (Deltares), thematrekker "Governance", benoemde hoeveel er geleerd is door onderzoek te organiseren parallel aan de aanleg: 'Een van de lessen is dat we vooraf nog betere afspraken kunnen maken over dataverzameling en onderzoek.'
Blik op de toekomst
Zorgen waren er ook. Bijvoorbeeld, of wilgenbomen de gewilde moerasvegetatie, zoals riet, op termijn gaan verdringen. 'Het peilbeheer in het Markermeer is in het voordeel van wilgen. Hoe we moerasvegetatie kunnen behouden is nog de vraag', zei Marcel Klinge (Witteveen en Bos). Ook bleek uit monitoring dat de bodem nog behoorlijk zakt door de zetting van het slib. 1 of 2 keer aanvullen van slib is volgens thematrekker van "Bouwen met Slib", Thijs van Kessel (Deltares), daarom op termijn een mogelijkheid. De zandige vooroevers zijn juist bijzonder stabiel gebleken, zelfs na hevige stormen, en herbergen een onverwacht grote natuurwaarde.
De nieuwsgierigheid van de bezoekers concentreerde zich op de vraag: hoe zien de eilanden er over een paar jaar uit? Tot gedetailleerde voorspellingen lieten de onderzoekers zich niet verleiden. De Leeuw. 'Daar branden we onze vingers niet aan, want dat hangt van veel keuzes af van het beheer.' Frans de Nooij van de IJsselmeervereniging vroeg zich af of er door de eilanden meer slib bezinkt in het Markermeer. Van Kessel kon dit bevestigen en benoemde dat het water lokaal helderder is. 'Maar over het hele meer is het effect nog beperkt', gaf hij aan.
'We hebben laten zien wat je kunt bereiken als je samenwerkt vanuit elkaars kracht.'
Roel Posthoorn, projectdirecteur bij Natuurmonumenten, blikte in een "vrije reflectie" terug en keek tegelijk vooruit. 'Ook ik ben voorzichtig met exacte voorspellingen. De tijd zal het leren.' Hij benadrukte vooral hoe bijzonder het is dat, ondanks veel scepsis, het project van de grond is gekomen. 'Het kan nooit en het lukt nooit, was de reactie. We hebben laten zien wat je kunt bereiken als je samenwerkt vanuit elkaars kracht. Het was zeker niet altijd makkelijk, maar ik ben ongelofelijk trots op wat we met elkaar letterlijk en figuurlijk boven water hebben gekregen. Daar hoop ik samen aan te blijven werken.'
Succesfactoren leren begrijpen
In de middag was er ruimte om verdieping te zoeken bij de verschillende onderzoekthema's in de vorm van een 6-tal workshops. Hier was veel ruimte voor interactie en soms ook kritische vragen. Veel bezoekers kozen voor de workshops over "Ecosysteem van Waarde". De volle zaal en de fanatieke discussies over de ideale Marker Wadden, legden vooral de passie bloot voor het unieke ecosysteem en vogelparadijs. Er was onverminderd enthousiasme om verder te bouwen aan Marker Wadden en het Markermeergebied als geheel, maar er bleek tegelijk nog een hoop te leren. Mennobart van Eerden (Rijkswaterstaat): 'Het gaat er niet om dat we de kennis in een model kunnen gieten, maar dat we begrijpen wat de succesfactoren zijn.